รูปแบบและรายละเอียดบทวิเคราะห์งานออกแบบเพื่อขอรับเงินเสริมสร้างวิชาการ
- ชื่องานวิจัยและออกแบบด้วยการมีส่วนร่วมของชุมชน
การพัฒนานวัตกรรมการบำบัดน้ำและใช้หมุนเวียน เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิต ชุมชนปทุมธานีโมเดล
2. หลักการที่มาของงานออกแบบ /วัตถุประสงค์/ แนวความคิดในการออกแบบ / รายละเอียดโครงการ
เป้าหมายในการดำเนินโครงการ
เพื่อพัฒนานวัตกรรมบำบัดน้ำเสียจากชุมชนให้หมุนเวียนกลับมาใช้ประโยชน์ได้ในโครงการ และต่อยอดเป็นต้นแบบในการสร้างอาชีพทางเลือกของชุมชน โดยเน้นกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อพัฒนาพื้นที่ภูมิทัศน์บำบัดน้ำชุมชน
ขั้นตอนการศึกษา
1) หารือร่วมกับชุมชน เพื่อสร้างทางเลือกในการวางแผนการออกแบบพื้นที่สวนบำบัดน้ำชุมชน
2) เก็บตัวอย่างน้ำเสียและทดสอบคุณภาพ พร้อมระบุรูปแบบการและปริมาณการใช้น้ำของชุมชน วิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงน้ำท่วมขัง
3) ร่วมออกแบบพื้นที่สวนบำบัดน้ำของชุมชนเพื่อตอบโจทย์การหมุนเวียนใช้น้ำ
4) ก่อสร้างสวนบำบัดน้ำของชุมชน
5) ประเมินประสิทธิภาพของระบบบำบัดน้ำ และสวนชุมชน
6) พัฒนาแผนรูปแบบเชิงธุรกิจเพื่อสร้างรายได้ทางเลือกของชุมชน
รายละเอียดโครงการ
โครงการการพัฒนานวัตกรรมการบำบัดน้ำและใช้หมุนเวียน เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิต ชุมชนปทุมธานีโมเดล เป็นโครงการวิจัยและออกแบบด้วยการมีส่วนร่วมของชุมชน ภายใต้การสนับสนุนจาก Lien Foundation และ Nanyan Institute of Technology (NTU), Singapore โดยมีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง ม.ธรรมศาสตร์, สถาบันแห่งชาติเอเชีย (AIT) และสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน(CODI) เป็นผู้ดำเนินการศึกษาวิจัยและพัฒนานวัตกรรมการบำบัดน้ำและใช้หมุนเวียน พร้อมปรับภูมิทัศน์ของชุมชนปทุมธานีโมเดล ในขณะนี้โครงการวิจัยได้ดำเนินงานตามขั้นตอนการศึกษา 1-3 สมบูรณ์แล้ว อยู่ในขั้นตอนการก่อสร้างสวนบำบัดน้ำและสวนชุมชนให้สำเร็จจามเป้าหมายและประเมินประสิทธิภาพของระบบบำบัดน้ำและสวนชุมชนต่อไป พร้อมกับการวางแผนพัฒนาเชิงธุรกิจเพื่อสร้างรายได้ทางเลือกให้ชุมชน
โดยการพัฒนานวัตกรรมการบำบัดน้ำและใช้หมุนเวียน ผ่านกระบวนการวิจัยและการมีส่วนร่วมของชุมชนนี้ ได้ผลสรุปรูปแบบการติดตั้งระบบบำบัดน้ำเสียของชุมชน โดยเน้นการสร้างระบบบำบัดน้ำเสียชุมชนประเภท greywater ในบริเวณสองพื้นที่หลักของชุมชนปทุมธานีโมเดล คือ พื้นที่แรก สวนบำบัดน้ำแนวตั้ง บริเวณอาคาร 4 ปริมาตรในการบำบัดน้ำ 3 ลูกบาศก์เมตร ต่อวัน และสวนชุมชน 500 ตารางเมตร และพื้นที่ที่สอง สวนบำบัดน้ำแนวตั้ง บริเวณอาคาร 2 ปริมาตรในการบำบัดน้ำ 6 ลูกบาศก์เมตร ต่อวัน และสวนชุมชน 1,600 ตารางเมตร โดยระบบบำบัดน้ำแนวตั้งผ่านกลไกการกรองด้วยวัสดุบำบัดน้ำและพืชพรรณนี้ สามารถเป็นระบบบำบัดน้ำขนาดเล็กประหยัดพื้นที่และเพิ่มความสวยงามแก่ทัศนียภาพให้ชุมชน และสามารถกรองน้ำเพื่อปรับปรุงคุณภาพและนำน้ำจากการบำบัดมาใช้หมุนเวียนใหม่ในสวนชุมชน แนวความคิดของการออกแบบสวนชุมชน ประกอบด้วย สวนไม้ทานได้ สวนสมุนไพร และสวนไม้ประดับของชุมชน ทั้งนี้การออกแบบเน้นการหารือและมีส่วนร่วมของชุมชน ผ่านกระบวนการการจัดกิจกรรมร่วมกันระหว่างทีมงานวิจัย ผู้นำชุมชน และชาวชุมชนอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้ทางทีมออกแบบคำนึงถึงความท้าทายอื่นในพื้นที่ร่วมกันไป เช่น น้ำท่วม น้ำแล้งและน้ำเสียชุมชนประเภท Blackwater งานออกแบบและวิจัยนี้ส่งผลให้ผู้สนับสนุนโครงการอนุมัติโครงการปรับปรุงภูมิทัศน์การบริหารจัดการน้ำอย่างครบวงจรในลำดับถัดไป
โดยการวิจัยครั้งนี้ มีส่วนร่วมกับการเรียนการสอนและการพัฒนาผลงานของนักศึกษาผ่านการบริการสังคม
ภาพที่ 1 ตัวอย่างผลงานนักศึกษารายวิชา LN415 สวนชุมชนปทุมธานีโมเดล
ภาพที่ 2 แนวความคิดในการบำบัดน้ำด้วยสวนแนวตั้งและหมุนเวียนน้ำใช้ในสวนชุมชน ผ่านการออกแบบร่วมกับชุมชน
โครงการได้นำแนวความคิดในการบำบัดน้ำโดยใช้ระบบพืชและวัสดุกรองน้ำแนวตั้ง ปรับปรุงคุณภาพน้ำและนำน้ำที่ได้มาใช้ประโยชน์กับสวนชุมชนต่อไป โดยออกแบบกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างต่อเนื่อง
ภาพที่ 3 การระบุพื้นที่และตำแหน่งสวนบำบัดน้ำ และโปรแกรมการใช้งานพื้นที่ของชุมชน
ภาพที่ 4 กิจกรรมระดมความคิดการออบแบบพื้นที่สวนชุมชนปทุมธานีโมเดล
ภาพที่ 5 ผลสรุปการออกแบบสวนชุมชนผ่านกระบวนการมีส่วนร่วม
ภาพที่ 6 ชุนชนปทุมธานีโมเดลเข้าร่วมงานการออกแบบสวนชุมชนอย่างมีส่วนร่วมและทีมวิจัยจากธรรมศาสตร์ AIT และ CODI
การก่อสร้างสวนบำบัดน้ำของชุมชน ดำเนินงานงานด้วยทีมงานจากช่างชุมชนเป็นการพัฒนาองค์ความรู้ต่องานวิจัยและการบริหารสังคม เชื่อมโยงกับการส่งเสริมศักยภาพและอาชีพของคนนชุมชน
ภาพที่ 6 ทีมช่างชุมชนปทุมธานีโมเดลในระหว่างการดำเนินการก่อสร้างระบบบำบัดน้ำแนวตั้ง
ภาพที่ 7 ระบบบำบัดน้ำแนวตั้งก่อลงวัสดุกรองและพืชพรรณ
รายงานความคืบหน้างานวิจัย
https://drive.google.com/file/d/1lPECw4bWJEsFQSS1P1X-Bg5mc6L_tTv7/view?usp=drive_link
3. สถานที่ตั้ง
บริเวณอาคาร 2 และ อาคาร 4 ปทุมธานีโมเดล ปทุมธานี
4. ขนาดพื้นที่ใช้สอย
สวนบำบัดน้ำแนวตั้ง ปริมาตร 9 ลูกบาศก์เมตร ต่อวัน และสวนชุมชน 2,100 ตารางเมตร
5. งบประมาณ
ระยะเวลาดำเนินโครงการ 3 ปี
งบประมาณ สนับสนุนจาก Lien Foundation SDG 200,789.50 (ประมาณ 5.3 ล้านบาท)
ดำเนินงานโดยคณะฯวิจัย: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง ม.ธรรมศาสตร์ และ AIT
งบประมาณงานก่อสร้างระบบบำบัดน้ำสวนแนวตั้งและสวนชุมชน 2.2 ล้านบาท
6. แบบขออนุญาตก่อสร้าง / แบบก่อสร้าง
แบบก่อสร้างสวนบำบัดน้ำแนวตั้งอาคาร 2
https://drive.google.com/file/d/1U4PAthhotTH0cOnG8O5cyFFMshPqYD7R/view?usp=sharing
แบบก่อสร้างสวนบำบัดน้ำแนวตั้งอาคาร 4
https://drive.google.com/file/d/16d-Ceg66TohDLtWESDujAxyiIu_2COc2/view?usp=drive_link